Świadczenia rodzinne
Podstawa prawna
- Ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2003 r. Nr 228, poz. 2255 z późniejszymi zmianami),
- Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 lipca 2006 r. w sprawie wysokości dochodu rodziny albo dochodu osoby uczącej się stanowiących podstawę ubiegania się o zasiłek rodzinny oraz wysokości świadczeń rodzinnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 130, poz. 903).
Rodzaje i wysokość świadczeń rodzinnych
Świadczeniami rodzinnymi są:
1) zasiłek rodzinny oraz dodatki do zasiłku rodzinnego,
2) jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia się dziecka (tzw. Becikowe),
3) świadczenia opiekuńcze: zasiłek pielęgnacyjny i świadczenie pielęgnacyjne.
Zasiłek rodzinny
Zasiłek rodzinny ma na celu częściowe pokrycie wydatków na utrzymanie dziecka.
Od 1 września 2006 r. wysokość zasiłku wynosi:
1) 48,00 zł na dziecko w wieku do ukończenia 5 roku życia;
2) 64,00 zł na dziecko w wieku powyżej 5 roku życia do ukończenia 18 roku życia;
3) 68,00 zł na dziecko w wieku powyżej 18 roku życia do ukończenia 24 roku życia.
Prawo do zasiłku rodzinnego i dodatków do tego zasiłku przysługuje:
1) rodzicom, jednemu z rodziców albo opiekunowi prawnemu dziecka,
2) opiekunowi faktycznemu dziecka,
3) osobie uczącej się (osoba pełnoletnia ucząca się, niepozostającą na utrzymaniu rodziców w związku z ich śmiercią lub z zasądzeniem od rodziców na jej rzecz alimentów, jeżeli wyrok sądu orzekający alimenty został wydany przed osiągnięciem pełnoletności przez osobę uczącą się).
Zasiłek przysługuje osobie uczącej się w szkole lub w szkole wyższej, jednak nie dłużej niż do ukończenia 24 roku życia.
Zasiłek rodzinny przysługuje osobom wymienionym w punktach 1 i 2, do ukończenia przez dziecko:
-18 roku życia,
-nauki w szkole, jednak nie dłużej niż do ukończenia 21 roku życia,
-24 roku życia, jeżeli kontynuuje naukę w szkole lub w szkole wyższej i legitymuje się orzeczeniem o umiarkowanym albo znacznym stopniu niepełnosprawności.
Obecnie można ubiegać się o następujące dodatki do zasiłku rodzinnego:
1) dodatek z tytułu urodzenia dziecka
Dodatek ten przysługuje jednorazowo w wysokości 1.000,00 zł. Przysługuje on matce lub ojcu albo opiekunowi prawnemu dziecka. Dodatek przysługuje opiekunowi faktycznemu dziecka w wieku do ukończenia przez dziecko pierwszego roku życia, jeżeli nie został przyznany rodzicom lub opiekunowi prawnemu dziecka. W przypadku wystąpienia o przysposobienie więcej niż jednego dziecka lub urodzenia więcej niż jednego dziecka podczas jednego porodu dodatek przysługuje na każde dziecko.
2) dodatek z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego
Dodatek ten przysługuje matce lub ojcu, opiekunowi faktycznemu dziecka albo opiekunowi prawnemu dziecka, jeżeli dziecko pozostaje pod jego faktyczną opieką, uprawnionemu do urlopu wychowawczego, nie dłużej jednak niż przez okres:
- 24 miesięcy kalendarzowych;
- 36 miesięcy kalendarzowych, jeżeli sprawuje opiekę nad więcej niż jednym dzieckiem urodzonym podczas jednego porodu;
- 72 miesięcy kalendarzowych, jeżeli sprawuje opiekę nad dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o niepełnosprawności albo o znacznym stopniu niepełnosprawności.
Dodatek przysługuje w wysokości 400,00 zł miesięcznie. Dodatek przysługujący za niepełne miesiące kalendarzowe wypłaca się w wysokości 1/30 dodatku miesięcznego za każdy dzień.
Kwotę dodatku przysługującą za niepełny miesiąc zaokrągla się do 10 groszy w górę.
W przypadku równoczesnego korzystania z urlopu wychowawczego przez oboje rodziców lub opiekunów prawnych dziecka przysługuje jeden dodatek.
Dodatek nie przysługuje, jeżeli osoba uprawniona:
- bezpośrednio przed uzyskaniem prawa do urlopu wychowawczego pozostawała w zatrudnieniu przez okres krótszy niż 6 miesięcy;
- podjęła lub kontynuuje zatrudnienie lub inną pracę zarobkową w okresie korzystania z urlopu wychowawczego;
- dziecko przebywa w placówce zapewniającej całodobową opiekę przez co najmniej 5 dni w tygodniu, w żłobku albo w przedszkolu, z wyjątkiem:
a) dziecka legitymującego się orzeczeniem o niepełnosprawności przebywającego w żłobku albo w przedszkolu z powodów terapeutycznych,
b) dziecka przebywającego w zakładzie opieki zdrowotnej, z wyjątkiem zakładów, o których mowa w art. 3 pkt 7,
oraz w innych przypadkach zaprzestania sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem;
- w okresie urlopu wychowawczego korzysta z zasiłku macierzyńskiego.
3) dodatek z tytułu samotnego wychowywania dziecka
Dodatek ten przysługuje w wysokości 170,00 zł miesięcznie na dziecko, nie więcej jednak niż 340,00 zł na wszystkie dzieci.
W przypadku dziecka legitymującego się orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności kwotę dodatku zwiększa się o 80,00 zł na dziecko, nie więcej jednak niż o 160,00 zł na wszystkie dzieci.
Dodatek z tytułu samotnego wychowywania dziecka przysługuje samotnie wychowującym dziecko matce lub ojcu, opiekunowi faktycznemu dziecka albo opiekunowi prawnemu dziecka, jeżeli nie zostało zasądzone świadczenie alimentacyjne na rzecz dziecka od drugiego z rodziców dziecka, ponieważ:
- drugi z rodziców nie żyje,
- ojciec dziecka jest nieznany.
Dodatek przysługuje również osobie uczącej się, jeżeli oboje rodzice osoby uczącej się nie żyją.
4) dodatek z tytułu wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej
Dodatek ten przysługuje matce lub ojcu, opiekunowi faktycznemu dziecka albo opiekunowi prawnemu dziecka w wysokości 80,00 zł miesięczne na trzecie i na następne dzieci uprawnione do zasiłku rodzinnego.
5) dodatek z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego
Dodatek ten przysługuje matce lub ojcu, opiekunowi faktycznemu dziecka albo opiekunowi prawnemu dziecka, a także osobie uczącej się na pokrycie zwiększonych wydatków związanych z rehabilitacją lub kształceniem dziecka w wieku:
- do ukończenia 16 roku życia, jeżeli legitymuje się orzeczeniem o niepełnosprawności,
- powyżej 16 roku życia do ukończenia 24 roku życia, jeżeli legitymuje się orzeczeniem o umiarkowanym albo o znacznym stopniu niepełnosprawności i uczy sie w szkole lub szkole wyższej,
Wysokość dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego wynosi miesięcznie:
- 60,00 zł na dziecko w wieku do ukończenia 5 roku życia,
- 80,00 zł na dziecko w wieku powyżej 5 roku życia do ukończenia 24 roku życia.
6) dodatek z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego
Dodatek z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego przysługuje matce lub ojcu, opiekunowi faktycznemu dziecka albo opiekunowi prawnemu dziecka, a także osobie uczącej się na częściowe pokrycie wydatków związanych z rozpoczęciem w szkole nowego roku szkolnego. Dodatek ten przysługuje również na dziecko rozpoczynające roczne przygotowanie przedszkolne.
Dodatek przysługuje raz w roku w związku z rozpoczęciem roku szkolnego albo rocznego przygotowania przedszkolnego, w wysokości 100,00 zł na dziecko.
7) dodatek z tytułu podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania
Dodatek ten przysługuje matce lub ojcu dziecka, opiekunowi prawnemu albo opiekunowi faktycznemu dziecka lub osobie uczącej się przez 10 miesięcy w roku w okresie pobierania nauki od września do czerwca następnego roku kalendarzowego.
Wysokość dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania wynosi:
- 90,00 zł miesięcznie na dziecko w związku z zamieszkiwaniem w miejscowości, w której znajduje się siedziba szkoły ponadgimnazjalnej lub szkoły artystycznej, w której realizowany jest obowiązek szkolny i obowiązek nauki, a także szkoły podstawowej lub gimnazjum w przypadku dziecka lub osoby uczącej się, legitymującej się orzeczeniem o niepełnosprawności lub o stopniu niepełnosprawności,
- 50,00 zł miesięcznie na dziecko w związku z dojazdem z miejsca zamieszkania do miejscowości, w której znajduje się siedziba szkoły, w przypadku dojazdu do szkoły ponadgimnazjalnej, a także szkoły artystycznej, w której realizowany jest obowiązek szkolny i obowiązek nauki w zakresie odpowiadającym nauce w szkole ponadgimnazjalnej.
Jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia się dziecka (tzw. becikowe)
Świadczenie to przysługuje, niezależnie od uprawnień do dodatku z tytułu urodzenia dziecka oraz od dochodu rodziny w wysokości 1.000,00 zł na dziecko. Zapomoga ta przysługuje matce, ojcu lub opiekunowi prawnemu dziecka.
Pisemny wniosek o jednorazową zapomogę można złożyć w Ośrodku Pomocy Społecznej w Poniecu w terminie trzech miesięcy od dnia narodzin dziecka. Do pisemnego wniosku o zapomogę powinny być dołączone takie dokumenty, jak: skrócony odpis aktu urodzenia dziecka; dokument stwierdzający tożsamość osoby ubiegającej się o przyznanie świadczenia oraz pisemne oświadczenie, że na dziecko nie została już pobrana jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia się dziecka (np. przez drugiego z rodziców).
Rodzaje i wysokość świadczeń opiekuńczych:
1) zasiłek pielęgnacyjny
Zasiłek pielęgnacyjny przyznaje się w celu częściowego pokrycia wydatków wynikających z konieczności zapewnienia osobie niepełnosprawnej opieki i pomocy innej osoby w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji.
Zasiłek pielęgnacyjny przysługuje:
- niepełnosprawnemu dziecku;
- osobie niepełnosprawnej w wieku powyżej 16 roku życia, jeżeli legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności;
- osobie, która ukończyła 75 lat.
Zasiłek pielęgnacyjny przysługuje także osobie niepełnosprawnej w wieku powyżej 16 roku życia legitymującej się orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, jeżeli niepełnosprawność powstała w wieku do ukończenia 21 roku życia.
Od 1 września 2006 r. wysokość zasiłku pielęgnacyjnego wynosi 153,00 zł miesięcznie.
Zasiłek pielęgnacyjny nie przysługuje osobie przebywającej w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie, jeżeli pobyt osoby i udzielane przez tę instytucję świadczenia częściowo lub w całości finansowane są z budżetu państwa albo z Narodowego Funduszu Zdrowia.
Zasiłek pielęgnacyjny nie przysługuje też osobie uprawnionej do dodatku pielęgnacyjnego.
2) świadczenie pielęgnacyjne
Świadczenie pielęgnacyjne z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z koniecznością opieki nad dzieckiem przysługuje matce lub ojcu dziecka albo opiekunowi faktycznemu dziecka, jeżeli nie podejmuje lub rezygnuje z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji, albo orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności.
Świadczenie pielęgnacyjne przysługuje, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę nie przekracza kwoty 583,00 zł miesięcznie.
Świadczenie to przysługuje w wysokości 420 zł. Świadczenie pielęgnacyjne przysługujące za niepełne miesiące kalendarzowe wypłaca się w wysokości 1/30 świadczenia pielęgnacyjnego za każdy dzień. Należną kwotę świadczenia zaokrągla się do 10 groszy w górę.
Świadczenia pielęgnacyjne nie przysługują, jeżeli:
a) osoba sprawująca opiekę ma ustalone prawo do emerytury, renty, renty socjalnej, zasiłku stałego, zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego;
b) osoba wymagająca opieki:
-pozostaje w związku małżeńskim,
-została umieszczona w rodzinie zastępczej albo w związku z koniecznością kształcenia, rewalidacji lub rehabilitacji, w placówce zapewniającej całodobową opiekę przez co najmniej 5 dni w tygodniu z wyjątkiem zakładów opieki zdrowotnej;
c) osoba w rodzinie ma ustalone prawo do wcześniejszej emerytury na to dziecko;
d) osoba w rodzinie ma ustalone prawo do dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego albo do świadczenia pielęgnacyjnego na to lub na inne dziecko w rodzinie.
Kto może ubiegać się o świadczenia rodzinne
Świadczenia rodzinne przysługują:
1) obywatelom polskim,
2) cudzoziemcom posiadającym obywatelstwo państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego,
3) cudzoziemcom przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie zezwolenia na osiedlenie się, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich, zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony udzielonego w związku z okolicznością, o której mowa w art. 53 ust. 1 pkt 13 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach (Dz. U. Nr 128, poz. 1175, z późn. zm.), zgody na pobyt tolerowany lub w związku z uzyskaniem w Rzeczypospolitej Polskiej statusu uchodźcy, jeżeli zamieszkują łącznie z członkami rodzin na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Świadczenia rodzinne przysługują osobom, o których mowa wyżej, jeżeli zamieszkują na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez okres co najmniej 1 roku przed złożeniem wniosku oraz przez okres zasiłkowy, w którym otrzymują świadczenia rodzinne.
Zasiłek rodzinny przysługuje, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę albo dochód osoby uczącej się nie przekracza kwoty 504,00 zł.
Gdy członkiem rodziny jest dziecko legitymujące się orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o umiarkowanym albo o znacznym stopniu niepełnosprawności, zasiłek rodzinny przysługuje, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę albo dochód osoby uczącej się nie przekracza kwoty 583,00 zł.
Jeżeli dochód rodziny lub dochód osoby uczącej się przekracza kwotę uprawniającą daną rodzinę lub osobę uczącą się do zasiłku rodzinnego, o kwotę niższą lub równą kwocie odpowiadającej najniższemu zasiłkowi rodzinnemu przysługującemu w okresie, na który jest ustalany, zasiłek rodzinny przysługuje, jeżeli przysługiwał w poprzednim okresie zasiłkowym. W przypadku przekroczenia dochodu w kolejnym roku kalendarzowym zasiłek rodzinny nie przysługuje.
Jeżeli rodzina lub osoba ucząca się utrzymuje się z gospodarstwa rolnego oraz uzyskuje pozarolnicze dochody, dochody te sumuje się.
Zasiłek rodzinny nie przysługuje, jeżeli:
1) dziecko lub osoba ucząca się pozostają w związku małżeńskim;
2) dziecko zostało umieszczone w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie albo w rodzinie zastępczej;
3) osoba ucząca się została umieszczona w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie;
4) dziecko lub osoba ucząca się jest uprawniona do zasiłku rodzinnego na własne dziecko;
5) osobie samotnie wychowującej dziecko nie zostało zasądzone świadczenie alimentacyjne na rzecz dziecka od jego rodzica, chyba że:
a) rodzice lub jedno z rodziców dziecka nie żyje,
b) ojciec dziecka jest nieznany,
c) powództwo o ustalenie świadczenia alimentacyjnego od drugiego z rodziców zostało oddalone,
d) sąd zobowiązał jednego z rodziców do ponoszenia całkowitych kosztów utrzymania dziecka i nie zobowiązał drugiego z rodziców do świadczenia alimentacyjnego na rzecz tego dziecka.
Jak ubiegać się o świadczenia rodzinne
Ustalenie prawa do świadczeń rodzinnych oraz ich wypłata następują odpowiednio na wniosek:
a) małżonków lub jednego z małżonków,
b) rodziców lub jednego z rodziców,
c) opiekuna faktycznego dziecka,
d) opiekuna prawnego dziecka,
e) osoby uczącej się,
f) pełnoletniej osoby niepełnosprawnej,
g) innej osoby upoważnionej do reprezentowania dziecka lub pełnoletniej osoby niepełnosprawnej.
Wnioski o ustalenie prawa do świadczeń rodzinnych składa się w Ośrodku Pomocy Społecznej w Poniecu.
Do wniosku należy dołączyć odpowiednio:
1) uwierzytelnioną kopię dokumentu stwierdzającego tożsamość osoby ubiegającej się o świadczenia rodzinne,
2) skrócony odpis aktu urodzenia dziecka,
3) zaświadczenie z Urzędu Skarbowego o wysokości dochodów osiągniętych w roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy (osoby wnioskującej, współmałżonka/i, dzieci pozostających na utrzymaniu rodziców do 25-go roku życia),
4) zaświadczenie ze szkoły ponadgimnazjalnej stwierdzające bycie uczniem danej szkoły w okresie zasiłkowym, na który mają być przyznane świadczenia rodzinne,
5) zaświadczenia o wysokości stypendiów w roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy,
6) zaświadczenie z Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego dotyczące pobierania zasiłku chorobowego w roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy (dotyczy osób posiadających gospodarstwa rolne),
7) zaświadczenie o powierzchni gospodarstwa rolnego w roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy w hektarach przeliczeniowych lub nakaz płatniczy za ten rok (dotyczy osób posiadających gospodarstwa rolne),
8) oświadczenie członków rodziny rozliczających się na podstawie przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne o wysokości dochodu uzyskanego w roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy (dotyczy osób prowadzących działalność gospodarczą w formie ryczałtu ewidencjonowanego lub karty podatkowej),
9) orzeczenie o niepełnosprawności albo o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności (w przypadku gdy w rodzinie wychowuje sie dziecko niepełnosprawne),
10) kserokopię wyroku sądu o zasądzonych alimentach, bądź też przekazy lub przelewy pieniężne dokumentujące wysokość otrzymywanych lub płaconych alimentów przez członka rodziny,
11) umowę dzierżawy, w przypadku oddania części lub całosci znajdującego się w posiadaniu przez rodzinę gospodarstwa rolnego, zawartą na okres minimun 10 lat i zarejestrowaną w geodezji,
12) zaświadczenie o wysokości opłaty ponoszonej za pobyt członka rodziny, przebywającego w roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy, w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie,
13) dokument potwierdzający utratę lub uzyskanie dochodu po roku, z którego dochody stanowią podstawę do ustalenia prawa do świadczeń rodzinnych oraz wysokość utraconego lub uzyskanego dochodu netto z pierwszego pełnego miesiąca uzyskania lub utraty dochodu,
14) informację sądu o toczącym się postępowaniu w sprawie o przysposobienie dziecka, w przypadku osoby faktycznie opiekującej sie dzieckiem, która wystąpiła o przysposobienie tego dziecka,
15) kopię aktów zgonu rodziców lub kopię odpisów wyroków zasądzających alimenty, w przypadku osoby uczącej się,
16) kopię odpisu prawomocnego wyroku sądu orzekającego rozwód lub separację albo kopię aktu zgonu małżonka lub rodzica, w przypadku osoby samotnie wychowującej dziecko,
17) kopię karty pobytu, w przypadku cudzoziemca przebywajacego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie zezwolenia na osiedlenie się; zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich; zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony udzielonego w związku z zamiarem wykonywania pracy lub prowadzenia działalności gospodarczej na podstawie przepisów obowiązujących w tym zakresie w Rzeczypospolitej Polskiej, podjęcia lub kontynuowania studiów, szkolenia zawodowego lub wykażą, że zachodzą inne okoliczności uzasadniające jego zamieszkiwanie na terytorium RP; zgody na pobyt tolerowany lub w związku z uzyskaniem w Rzeczypospolitej Polskiej statusu uchodźcy,
W przypadku, gdy okoliczności sprawy mające wpływ na prawo do świadczeń rodzinnych wymagają potwierdzenia innym dokumentem niż wymienione powyżej, podmiot realizujący świadczenie może domagać się takiego dokumentu.
Jak ubiegać się o świadczenia opiekuńcze
Wnioski o ustalenie prawa do świadczeń opiekuńczych składa się w Ośrodku Pomocy Społecznej w Poniecu.
Do wniosku o zasiłek pielęgnacyjny należy dołączyć odpowiednio:
1) orzeczenie o niepełnosprawności lub orzeczenie o znacznym czy też umiarkowanym stopniu niepełnosprawności,
2) kserokopię dowodu osobistego wnioskodawcy.
Do wniosku o świadczenie pielęgnacyjne należy dołączyć odpowiednio:
1) orzeczenie o niepełnosprawności lub orzeczenie o znacznym czy też umiarkowanym stopniu niepełnosprawności,
2) kserokopię dowodu osobistego wnioskodawcy,
3) zaświadczenia lub oświadczenia o wysokosci dochodów (tak jak w przypadku świadczeń rodzinnych).